Voor Mariëlle

Dit is een foto van Mariëlle. Ik heb hem genikabd omdat ik wil voorkomen dat ze herkend wordt, al is de kiek bijna twintig jaar geleden genomen. En natuurlijk heet ze geen Mariëlle, maar haar ware naam klopt ook niet. Ze is namelijk een Colombiaanse die op jeugdige leeftijd werd afgestaan door haar straatarme moeder en in Nederland werd grootgebracht door pleegouders. Wat niet zonder emotionele kleerscheuren verlopen is. Anders was ze niet bij mij in een therapiegroepje terecht gekomen,

Ik vond Mariëlle een leuke meid. Ze was iets van zeventien jaar jonger dan ik maar een stuk roekelozer. Ze hield van feesten & beesten en snoof dan wel eens een lijntje. Of twee. Daardoor kwam ze steevast in de problemen. En speelde haar vorige leven op, al kon ze zich daar weinig van herinneren. Misschien vond ik Mariëlle wel zo leuk omdat ze onbetrouwbare trekjes had – een verademing tussen al die brave Hollandsche mutsen met hun biechtdrang.

De therapiegroep werd geleid door een uitermate betrouwbare psychologe. Lia, een zestigjarige overlevende van een vernietigingskamp, liet geen gelegenheid voorbij gaan om te benadrukken hoe ze ieder jaar haar zomervakantie opofferde om getraumatiseerde vrouwen in oorlogsgebieden te ondersteunen. De integriteit droop van haar af.

Wierp deze matriarch zich graag op als oermoeder, voor ons was ze toch vooral een strenge therapeute. Als je niet hard genoeg emotioneel werkte, gaf ze acuut de beurt aan een ander. Zonder genade. Op zich was ik wel voorstander van die harde opstelling. Therapie doen betekent immers worstelen met weerstanden, anders kun je beter thuisblijven. Maar voor een zwaargetraumatiseerde is het even wat gevaarlijker om bij je gevoel te komen dan voor de doorsnee neuroot. En Mariëlle was niet iemand die gemakkelijk haar tranen toonde. Ze kon je aankijken met een argwanend glimlachje waarachter alleen een nauwkeurig observator de lawine van verdriet zag doorschemeren. Steeds als Mariëlle van Lia moest VOELEN, probeerde ze zich er uit te redden met een grapje. En werd ze overgeslagen.

Op een kwade dag verscheen ze op therapie met een bleker gelaat dan gewoonlijk. Ze had weer eens de beest uitgehangen, zoveel was duidelijk. Akela Lia zat er gelijk bovenop. Of Mariëlle soms drugs gebruikt had? Mariëlle knikte. Of ze soms vergeten was dat dat niet mocht? Mariëlle schudde het hoofd. Ze bekende coke gesnoven te hebben. En keek ons bijna uitdagend aan met dat glimlachje.

Voor Lia was het vonnis zonneklaar: Mariëlle moest de groep verlaten. Basta! De groep zelf vond dat oordeel veel te hard. Het was de eerste keer dat ze gezondigd had. En ze had het eerlijk opgebiecht. Ook ik vond Lia’s scherprecht onrechtvaardig. Regels, prima. Strenge therapie, prima. Maar iedereen verdient een tweede kans. Lia was onverbiddelijk. Mariëlle moest afscheid nemen. Bij het vaarwel was dat glimlachje verdwenen.

Het zal een jaar na die verbanning zijn geweest dat ik Mariëlle terugzag. Niet in therapie of in het uitgaansleven. Op televisie. Ze was te gast bij Spoorloos. Jawel. Mariëlle zou herenigd worden met haar ware moeder, die was opgespoord in Colombia. Godallemachtig! Snotterend van ontroering keek ik toe hoe de moeder de dochter na twee decennia afstand weer in de armen sloot. Drie zakdoeken vol snoot ik.

Zo niet Mariëlle. Zij nam haar nieuwbakken familie op met dat vertrouwde wantrouwende glimlachje, alsof er een besef achter schuilging dat noch de gouden bergen van therapie, noch de wonderen van een hereniging ervoor konden zorgen dat de spoken van vroeger verjaagd zouden worden. Voor Mariëlle was het leven net zo onbetrouwbaar als zijzelf geworden was.

Toen de aftiteling over het scherm rolde kon ik de moeder even goed observeren. Een krachtige vrouw met een intrieste glimlach. Een matriarch als Lia? Dan wel eentje die door twintig jaar schuldgevoel gebroken was. Geen eerzuchtige oermoeder die haar dochter ooit zou laten barsten, ook niet als deze zich aan Colombia’s meest geëxporteerde product zou bezondigen. Een oude ziel die beseft dat juist de meest kwetsbaren onder ons soms een paardenmiddel nodig hebben om iets te durven voelen. Mariëlle kon thuiskomen.

De tweede kans
Wantrouwende charme