Waarom Nick zuigt (en Andy niet)

We hebben er allemaal last van. Ook de meest integere en hartstochtelijke muziekliefhebbers onder ons. We beseffen niet half hoezeer het ons beïnvloedt. Dat we de mooiste muziek erdoor missen. Statussmaak heb ik het over. Say what?

Statussmaak zou je de tegenhanger kunnen noemen van hartesmaak. Hartesmaak is onze primaire smaak, de smaak die we vanaf onze prille jeugd ontwikkelen. Doorgaans een voorkeur voor toegankelijke liedjes, van The Sound of Music tot ABBA.

Onze hartesmaak ontwikkelen we onbewust en spontaan. Naarmate we ouder worden komt hij onder vuur te liggen. Smaak is namelijk van cruciaal belang voor pikorde – de juiste smaak wel te verstaan. Op het middelbareschoolplein wordt de ene popband (om cryptische redenen) megacool bevonden en de andere verguisd want vre-se-lijk oubollig. “Alice Cooper!? Ha! Zappa, die is pas cool!’! ‘Smaken verschillen’, ‘respect voor elkaar’ en meer van dat soort welwillende onzin maken natuurlijk geen enkele kans in de piranhasfeer van de puberteit. En omdat ieder kind behoefte heeft erbij te horen, zal hij zijn smaak een beetje aanpassen. Het corruptieproces is ingezet. De statussmaak is geboren.

De neiging tot aanpassing wordt er niet minder op naarmate we ouder worden. Hoogstens geraffineerder. We willen ‘t zó graag eens (of juist oneens!) zijn met onze partners, onze vrienden, en onze collega’s. Maar ook met onszelf. Om de haverklap keuren we muziek af omdat het imago van de band ons niet aanstaat: Bono is kut want narcistische goeroe, Marco Borsato is prut want marketingmuzikant. De muziek horen we niet eens meer; we vínden vooral dat we bepaalde muziek goed of slecht moeten vinden.

Facebook, het middelbareschoolplein-voor-alle-leeftijden, is een krater van statussmaak. Sleutelwoord hierbij is ‘authenticiteit’. Een containerbegrip dat staat voor alles wat cultureel aanzien geeft. Denk levensecht want veel emoties (Jacques Brel), hartverscheurend want drugs en ellende (Amy Winehouse), street cred want gevangenis (Johnny Cash), integer want anti-establishment (Sex Pistols), ontroerend want traditie (Maria de Fátima), hip want onbeschaamd (Einsteinbarbie). Natuurlijk kán dit allemaal hartesmaak zijn, maar doorgaans is die een stuk genanter. Sterker nog, de keren dat er hartesmaak gepost wordt, krijgt die een kwinkslag mee als ‘guilty pleasure’ of ‘lekker fout’. Indekken tegen de smaakpolitie.

Maar hoe kom je nu achter je hartesmaak? Da’s lastig, want onbewust. Hartesmaak kun je eigenlijk alleen maar vaststellen als je cognitie uitgeschakeld is, als je geheugen ‘t even laat afweten. Daarom is het zaak om, als je muziek hoort die je kent maar even niet kan benoemen, een cijfer te geven. Dat cijfer zal altijd afwijken van het cijfer dat je de artiest geeft zodra je diens naam weer te binnen schiet. Een even amusant als confronterend mind fuckertje.

Tijdens mijn queeste naar de perfecte zangstem maak ik al jaren jacht op wat ik denk dat mijn hartesmaak is. Het heeft me leren genieten van artiesten ongeacht hun aura. Crooners als Andy Williams, Jo Stafford, Rufus Wainwright. Ik weiger me te storen aan hun hoge amusementsgehalte, plakkerige imago of zoete arrangementen. Verlossing, daar gaat het me om. Nu maar hopen dat mijn onderbewustzijn er ook zo over denkt.

Ondertussen begint mijn statussmaak te stinken. Want die ontwikkelt zich als een anti-statussmaak. Ik koester een buitensporige weerzin tegen Facebookfähige artiesten die hun muzikale tekortkomingen verbloemen met een ruig imago. Zelfkantposeurs als Patty Smith, Henry Rollins, Nico, Shane MacGowan, Iggy Pop, Lou Reed. Vooral de vals croonende Nick Cave met zijn puberale ode aan moord & doodslag kan ik niet luchten.

Maar. Om muzikanten af te wijzen omdat ze hip gevonden worden, da’s nog erger dan statussmaak koesteren – da’s übersmaak najagen! Gelukkig trekt mijn hartesmaak zich geen moer aan van mijn recalcitrantie. Zo heb ik Nick Cave op een onbewaakt want onbewust moment ooit een 8 gegeven. Godgloeiende! Rest de vraag hoe je fan kan worden van een artiest zonder deze ooit te herkennen…

Hartesmaak versus statussmaak
Leefde Nick nog maar!