Spanning begraven onder zwarte humor

Digitale revolutie of niet, een bioscoopfilm maken is nog steeds onbetaalbaar. Je hebt er een maniakaal doorzettingsvermogen nodig. Of een pragmatische geest. Die tref je vooral aan in het horrorgenre. Zo werd de culthit The Blair Witch Project voor 22.000 dollar uit het handje gedraaid met een amateurcamera in een gratis bos. Legitimatie voor de home movie look: de personages filmen zogenaamd zelf wat ze meemaken. Het kan nog simpeler. En goedkoper. Voor Paranormal Activity werd een webcam in een slaapkamer geplakt, met een deur gezwaaid en aan een laken getrokken. Et voilà, een klassieke ghost shocker voor nog geen 15.000 dollar. Zo'n filmcultuur is immuun voor bezuinigingen.

Buried is een horrorfilm waarvan iedereen denkt dat ie heel goedkoop gemaakt is. Niet omdat het decor er cheapo uitziet, de hoofdrol vertolkt wordt door de cateringdame of de microfoon steeds in beeld komt. Buried straalt low budget uit omdat hij zich geheel en al in een kist afspeelt. En in die kist maar één acteur zit. Die verdomd weinig kan doen wat geld kost. Geen car chases of acrobatisch geknok aan kabels. Hij kan zelfs niet opstaan. Maar deze claustroflick is wel laaiend enthousiast ontvangen: op de poster wordt hoofdrolspeler Ryan Reynolds bedolven onder loftuitingen van de pers.

Over het verhaal zullen we kort zijn. Amerikaanse chauffeur Paul Conroy wordt wakker in een kist. Na aanvankelijke paniek komt hij erachter dat hij gegijzeld is door een terrorist in Irak. Die heeft hem begraven met een mobieltje en een zaklamp. Of ie 5 miljoen dollar bij de ambassade wil lospraten. Anders graaft ie hem niet op.

"The first thing i did was not use too much logic," verklaart de Spaanse regisseur Rodrigo Cortés in gebroken Engels. "I wanted to realise it was impossible to make the film when it was too late to stop." Zo'n all the way houding dwingt respect af. Maar vergis je niet. Voor het schrijven en verbeelden van dit script is de strengste logica nodig geweest. Want de kijker zit bovenop de situatie. Accepteert niets wat niet aannemelijk is. Pikt evenmin een overmaat aan kwelling. En wil nog 90 minuten geboeid worden ook.

Hoe benauwend het concept ook, de film proeft vooral als een scenarioprijsvraag. Al na een paar minuten zit je met schrijver Chris Sparling mee te denken. Wat zijn de gevaren? Wat zijn de problemen? Wat kan Conroy doen met welke hulpmiddelen? Wat is zijn hoop? Uiteraard is ons lijstje niet zo gedetailleerd als dat van de scenarioschrijver - die heeft er maanden over kunnen nadenken. Maar echt verrast worden we ook niet. Een gifslang en een brandje, een zakmes en een mobieltje, empatische instructies van een gijzelingsbemiddelaar. Het passeert allemaal de revue, evenals de noodzakelijke emotionele verdieping (telefoontje met ex) en gruwel (afsnijden eigen vinger). Gelukkig is Buried zo dwingend geregisseerd dat we toch behoorlijk meeleven met Reynolds, niet in de laatste plaats omdat de acteur zijn claustrofobie niet hoefde te spelen.

Grootste gevaar voor de spanningopbouw is niet voorspelbaarheid of verveling, maar de remedie tegen dat laatste: humor. Zwarte humor uiteraard, een andere vorm is niet mogelijk in deze context. Zo stuit Conroy via zijn mobieltje op helpdeskopties zonder einde ("Press 3 if it's a technical problem"), helpdeskmedewerkers met een lage irritatiedrempel ("You don't have to be rude, sir") of met een bureaucratische houding ("You need to call the other number, sir"), op antwoordapparaten met een lollig bericht ("Hi, this is Amanda. Just kidding! Not here!"), op wachttoonmuzak en op ongeloof ("Klik"). Dit leedvermaak zet een cynische toon, geeft je als kijker het gevoel dat de makers met het personage jongleren. Dat maakt je argwanend. Wordt dit zo'n trendy macaber einde? Of is de hele kidnap een mindfuck, is Conroy slachtoffer van zwendel? Wil ik dan nog wel meeleven?

De argwaan wordt gevoed doordat de hoop ondervoed blijft. Niet de hoop op hulp van buitenaf, de horrorkenner weet dat die doorgaans vals is, maar de hoop op Conroy's zelfredzaamheid. Hoe gaat ie zich een weg naar buiten lullen? Of graven? We verwachten een geniale wending.

Burried is in 17 dagen voor 3 miljoen dollar gedraaid. Niet bepaald no-budget, al zal 90% in Reynolds A-listbroekzak verdwenen zijn. Hij kan nu het juk van romantische komediant (The Proposal) afwerpen voor een cultstatus. Buried zelf ambieert die status ook, maar legt het af tegen de bloedserieuze Blairwitch en Paranormal. Wel wint hij de publieksprijs voor Grootste Scenario Uitdaging ooit. En bezorgt ons nu al hoofdbrekens voor Buried Two.

Buried
Er zijn nog zeven wachtenden voor u