Sober podium voor vuurwerk tussen zwaargewichten

Bij de verfilming van een toneelstuk moet de scenarioschrijver uit de voeten kunnen met de eigenschappen van het oorspronkelijke medium. Dat wil zeggen: weinig locaties, weinig actie en een overmaat aan dialoog. Niet zo vreemd dat het vooral intellectuele Broadway-hits zijn die een succesvolle vertaalslag naar het witte doek maken, waarbij met uitgekiende camerastandpunten en close-ups de claustrofobische sfeer van de stukken benadrukt wordt. Toch klinkt er pijnlijk vaak een “Maar het stuk was beter!”.

Dergelijke kritiek wordt lastig in het geval van ‘Doubt’, want deze film is geregisseerd en geschreven door John Patrick Shanley, die tevens tekende voor de regie van het oorspronkelijke toneelstuk, waarmee hij een Pullitzer Prize in de wacht wist te slepen. Gelukkig hoeft hij niet beschuldigend naar zichzelf te wijzen, want de film is, net als het stuk, vakwerk.

Rector annex moeder overste Aloysius Beauvier (Meryl Streep) regeert St. Nicholas, een katholieke school in de Bronx van 1964, met ijzeren hand. Leerlingen die dommelen tijdens de preek of kletsen tijdens de les kunnen een tik van haar verwachten. Beauviers orde en tucht staan in schril contrast met de bijna wereldse joie de vivre van priester Brendan Flynn (Philip Seymour Hoffman). Deze Flynn is een moderne geestelijke, gezegend met een flinke dosis empathie. Een overdosis wellicht, want moeder overste beschuldigt hem van ontucht met een twaalfjarige misdienaar. Bewijzen kan ze het niet, maar ze is zo overtuigd van haar oordeel dat ze hem het mes op de keel zet.

De 58-jarige Shanley heeft als regisseur slechts één andere film op zijn CV staan, het charmante avonturen-niemendalletje Joe Versus the Volcano uit 1990. En als scenarioschrijver heeft hij gorilla-pulpfilm Congo op zijn kerfstok. Des te fascinerender dat hij nu met een even intellectueel als manipulatief verhaal doorbreekt. Want in ‘Doubt’ jongleert Shanley vakkundig met de sympathie van de kijker. Zo wordt de priester Flynn aanvankelijk neergezet als sympathieke levensgenieter, maar krijgt diens humanisme een perverse ondertoon als hij benadrukt hoe puur ‘love’ wel niet is. Terwijl de moeder overste eerst als iron lady afgeschilderd wordt maar dan als een leeuwin over de zwakkeren blijkt te waken. Is de held eigenlijk de schurk en de bitch an angel in disguise? Of gaat het nog een niveau dieper?

‘Doubt’ is een degelijke maar erg traditionele thriller geworden. Halverwege hoop je nog even op een mindfuck met onverwachte uitkomsten, maar het is Shanley niet om antwoorden te doen. Gelukkig vergrijpt hij zich evenmin aan cinematografische hoogstandjes om het stuk in beeldende zin uit te diepen. Dat is niet nodig, want ‘Doubt’ is in de eerste plaats een podium voor vuurwerk tussen Hoffman en Streep, die beiden terecht voor een Oscar genomineerd zijn. Maar ook als ze die niet winnen zal er straks een “Net zo goed als het stuk!” klinken.

hoffman
Philip Seymour Hoffman roept twijfels
op als empathische priester