Jongleren met liefde, dood en fascisme

De Oscar for Best Foreign Language Film heeft hij gekregen, filmhuisdarlings als Das Weisse BandAjami en Un Prophète achter zich latend. Ook de heren flmcritci zijn unaniem lyrisch over El Secreto de Sus Ojos: op recensieverzamelsite rottentomatoes.com scoort de film een 92%. Sceptici die niet vertrouwen op een gezwollen Academy of intellectuele incrowd, werpe een blik op imdb.com waar de filmliefhebber de score bepaalt: hier krijgt hij een 8,4. Boze tongen beweren dat productieteams zo'n score met een lawine aan tienen proberen te beïnvloeden, maar zestienduizend stemmen kunnen niet allemaal fake zijn. Een meesterwerk dus?

Het Geheim in hun Ogen gaat over juridisch adviseur Benjamín Espósito (Ricardo Darín) die een roman probeert te schrijven. Geen meesterwerk, eerder een therapeutische terugblik op een zaak uit 1974 die nooit bevredigend is opgelost. De cold case betreft een jonge onderwijzeres die verkracht en vermoord in haar bed werd gevonden. In flashbacks krijgen we te zien hoe de politie een arbeider oppakt en een bekentenis uit hem probeert te folteren. Espósito steekt hier een stokje voor, wat hem later zuur zal opbreken. Hij richt zijn pijlen op een voormalig klasgenoot van de vrouw. Als deze verdachte na een wilde jacht wordt opgepakt weet Irene, een voor Benjamin even begeerlijke als onbereikbare want binnenkort huwende advocate (Soledad Villamil), hem tot een bekentenis te provoceren. Maar gerechtigheid onder de junta bestaat niet. Sterker nog, Benjamin wordt er bijna zelf het slachtoffer van. Pas 25 gefrustreerde jaren en een mislukt huwelijk later kan hij recht halen. Maar zijn hart wil meer.

Juan José Campanella is een ambitieus regisseur. Hij heeft grote thema's als wraak, obsessieve liefde, een weggespoeld leven en fascistische terreur in één verhaal combineert. En slaagt daar wonderwel in. Dat komt doordat hij subtiel jongleert. De liefde tussen Benjamin en Irene wordt nauwelijks uitgesproken, Videla's fascisme wordt gesublimeerd tot 'het nieuwe Argentinië'. Vakwerk.

En als dat niet genoeg is speelt Campanella op meta-niveau met verhaal en 'wekelijkheid'. Drie intense fragmenten waarmee de film opent - een afscheid op een perron, een liefdesverklaring en een verkrachting - blijken Esposito's eerste aanzetten tot zijn roman. Mislukte openingen, maar even later duiken we dat verhaal toch in, om op gezette tijden terug te flitsen naar het heden waarin zich ook de climax afspeelt. Dat einde is echter weer zo surrealistisch is dat we evengoed nog in Benjamins boek zouden kunnen zitten. Ingewikkeld? Nee, want erg helder gefilmd. Bovendien zo stijlvol geschreven dat het niet relevant is of het 'waar' gebeurd is.

En gelukkig zuigt Campanella zich niet vast in deze literaire hoogstandjes. El Secreto is en blijft een policier en ook al dient de genrestructuur vooral als kapstok voor de thema's, er is sprake van spanningsopbouw met een wending die ook echt onverwacht is. Aan de andere kant mijdt Campanella topzwaarte met humor en aantrekkelijke personages, dwingt hij zelfs schaters af met grappen die op papier te flauw zijn voor woorden. Met name Espósito's hulpje (Guillermo Francella), een zuiplap met mosterdglazen en kwade dronk, zorgt voor comic relief als ondermijner van de autoriteitsgevoelige kantoorsfeer, terwijl hij Benjamin op gepaste momenten ook de les leest waardoor hun vriendschap tastbaar wordt en zelfs ontroert.

Helaas gaan hoge verwachtingen en teleurstelling hand in hand. El Secreto de Sus Ojos is geen meesterwek. Daarvoor komt het verhaal te langzaam op gang. Vermoeit de overdaad aan dialoog. Riekt Benjamins passie voor Irene naar geilheid. El Secreto gaat zelfs even onderuit als Irene de verdachte kleineert om een bekentenis aan hem te ontlokken. Ze schampert over een impotente pygmee met klein pikkie, waarop de man zijn genitaliën uit zijn broek haalt en schreeuwt dat hij haar platgeneukt heeft. Niet geloofwaardig.

Geen klassieker misschien, maar sceptici die El Secreto willen afdoen als een aardige televisiefilm worden halverwege op hun nummer gezet met een staaltje supercinematografie: een even onmogelijk als indrukwekkend als functioneel helikoptershot dat afdaalt in het rumoer van een voetbalstadion waar Benjamin manisch op de moordenaar jaagt. Wóóów. Oscar! 92%! 8,4!

El Secreto de Sus Ojos
Gerechtigheid onder Videla