Brainwash van zijwaarts gekamde haarslierten

Een van de simpelste manieren om een film pit te geven is anti-typecasting. Geef een ster een rol die haaks staat op zijn oeuvre en hij krijgt geheid een verfrissende brainwash. Denk aan Sylvester Stallone die Robert De Niro van het doek speelde als sukkelige hulpsheriff in Cop Land. Of aan moviemuts Richard Gere die radioactief leek toen hij in een rondmoordende cop transformeerde voor Internal Affairs. Sommige acteurs hebben shocktherapie nodig om hun talent uit te diepen.

Anti-typecasting kan zelfs tot een oh-my-god leiden. Daar zorgde Sergio Leone voor in Once upon a Time in the West, toen hij Henry Fonda voor het eerst in diens carrière een schurk liet spelen - een kindermoordenaar nog wel liefst. "Oh my god...it's Henry Fonda!" galmde het door de bioscoop toen diens smoel in beeld kwam.

Een heel enkele keer leidt de brainwash tot een oh-my-god. Tom Cruise verpletterde alle vooroordelen door onherkenbaar kaal en vadsig de meest genante en dus hilarische danspasjes uit de filmgeschiedenis uit te voeren in Tropic Thunder. Nooit eerder was Top Gun zo cool.

Dat anti-typecasting ideaal is voor het oppeppen van comedy heeft Seth Gordon, regisseur van de Amerikaanse versie van BBC-serie The Office, ook in de smiezen gehad. Voor zijn laatste komedie Horrible Bosses liet hij zijn castingbureau maar liefst drie keer bewust miskleunen, opdat deze sterren zichzelf opnieuw konden uitvinden.

Drie mannen. Drie baantjes. Drie vreselijke chefs. Nick werkt zich de blubber als kantoorsloof in de hoop op promotie, maar wacht slechts vernedering op vernedering van zijn baas. Dale is tandartsassistent en wordt voortdurend seksueel geïntimideerd door zijn bazin die met hem van bil wil tijdens het boren. Kurt gaat lekker in zijn job want oogappeltje van de baas, maar als die een hartaanval krijgt neemt zijn cokeverlaafde oogappeltjeshatende zoon het over. Een carrièreswitch is geen optie voor de heren in deze economische malaise. Maar wat nu als de bazen een ongeluk krijgen? En zij dat ongeluk een handje helpen?

Je moet een paar keer goed kijken, dwars door je geschater en oh-my-gods heen. Maar ze zijn het toch echt. Colin Farrell met kantoorpens, zijwaarts gekamde haarslierten en cokespoor in snotgoot. Jennifer Aniston als de hoerigste cougarsloerie die de Oost-Duitse tandartsenporno heeft voortgebracht. En niet te vergeten Jamie Foxx als huurmoordenaar Motherfucker Jones die met hoofdrekenproblemen worstelt en daardoor dief van eigen portemonnee is. Wat een verademing om deze sekssymbolen zichzelf belachelijk te zien maken met slappe karateklappen, postorderlingerie en rivellarietjes. Kwaliteitscameo's.

De hoofdrollen worden vertolkt door relatief onbekende spelers. Ook daar is over nagedacht. Door de sfeer niet te laten dicteren door sterkomieken, is er alle ruimte voor het verhaal. En da's maar goed ook, want het scenario over drie would be moordenaars die worstelen met gecokete vingerafdrukken, tandenborstels vol DNA-poep en dvd-bootleggende killers, is met lust voor comedy geschreven door een team van veteranen. Als de bulders even niet loskomen ligt dat aan de nadrukkelijke tv-regie en absurdistische uitglijers die de waarachtigheid in de weg zitten. Verder zijn de schrijvers wel erg schatplichtig aan Larry 'Seinfeld' David, koning van de neurotische microkosmos. Gaan we niet over zeiken.

Al was het alleen al omdat we in Horrible Bosses getrakteerd worden op de gruwelijkste filmbaas ooit. En laat die nou net geen geval zijn van anti-typecasting. Heeft Kevin Spacey niet nodig. Met zijn zuigende, sarcastische archetype zorgt hij voor oh-my-gods van een geheel eigen orde. Diabolisch hoogtepunt is zijn slappe lach tijdens de publieke vernedering van een onderschikte. Eigenlijk valt Spacey hier buiten zijn rol want, zo blijkt uit de bloopers tijdens de eindcredits, die slappe lach is een echte slappe lach geweest. Waarmee weer eens aangetoond wordt dat het beste acteerwerk voortkomt uit cerebrale kortsluiting.

Horrible Bosses
Real style can't be bought