4000 mijl stijf van de Bennies

De westerse populaire cultuur snakt naar Toen. Met name de fifties en de sixties worden al decennia geplunderd door creatieven die het niet aandurven opnieuw ‘t wiel uit te vinden. Van de catwalk tot de music business, van de chopperbouwscene tot car design, het retrovirus heeft epidemische proporties aangenomen. Nou gaat ‘t wat ver om te stellen dat er al 50 jaar geen authentieke stijl meer ontwikkeld is. Feit is wel dat de populaire cultuur haar naïviteit heeft verloren. En een overbewuste cultuur een impotente cultuur is.

De fifties zijn met hun birth of cool zo mogelijk nog verleidelijker dan de hippe jaren zestig. Nou ja, in films dan. Manische jazz, verleidelijke crooners, claustrofobische kokerrokjes, golvende autocarrosserieën, vierkante pakken, filterloze mondhoeksigaretten, hete films noirs, amfetaminen als mondverfrisser. En On the Road. Het is moeilijk om je in 2012 voor te stellen welke impact deze road novel had op de burgermaatschappij van 1957, gedicteerd door puritanisme, seksisme, racisme en Red Scare. Het autobiografische reisverslag van Beat Generation-romancier Jack Kerouac, die samen met zijn kameraad Neal Cassady Amerika herontdekt tijdens een manische 4000 mijl tellende trip vol seks en dope en intellectueel geratel, was subversief in een tijd dat subversie nog levensgevaarlijk was. In plaats van trendy.

Onbegrijpelijk dus dat het 55 jaar geduurd heeft voordat Hollywood zich over deze bestseller ontfermde. Of Hollywood... het was Francis Ford Coppola, peetvader van de indie, die samen met zoon Roman de filmrechten wist te veroveren. Dat zij daarbij de Braziliaan Walter Salles (Diarios de Motocicleta, Central do Brasil) inhuurden als regisseur getuigt van creatieve lef.

Over het verhaal van On the Road hoeven we niet meer kwijt dan eerder genoemde synopsis. Over de casting des te meer. Het succes van de roman was namelijk deels te danken aan het imago van Kerouac en Cassady. Ze staken elkaar naar de kroon qua coolness: Griekse neuzen, rauwe jukbeenderen, dope-pupillen, strakke coupes. Probeer die uitstraling maar eens te vinden bij een huidige filmster. Daniel Craig is 20 jaar te oud en te Engels, Richard Burton is 28 jaar te dood en te Engels. Mickey Rourke, met heel veel digitale facelifts?

De keuze voor Sam ‘Control’ Riley als Kerouac is even gewaagd als verkeerd. Hij ziet eruit als een snotneus in plaats van als Mr. Cool, maar dan wel als een snotneus die al drie dagen op een speed binge doordendert. Garrett Hedlund (Tron) als de nóg coolere Mr Cool Cassady overtuigt meer met zijn testosteronische fysiek. Wat beide acteurs missen is lingo. Deze Beat-persoonlijkheden stonden stijf van de amfetaminen en met name Cassady was een eloquente ouwehoer, een prediker van losse zeden. In de film praten en doen ze toch vooral als studentjes.

Terwijl juist bij de verfilming van deze plot- en catharsisloze road novel alles afhangt van overtuigende hoofdpersonages. Want de ooit subversieve elementen als trioseks, benzedrine, diefstal en dumpen van ega’s zijn schouderophalertjes geworden in onze post-fin de siècle. Niets zo snel gedateerd als rebellie.

Op haar zwakste momenten doet On the Road denken aan Olivers Stone’s The Doors. Een period piece waarin acteurs vintage kleding aantrekken om lekker gek te doen. Dansen op zwarte muziek! Scheuren in een ouwe brik! Zuipen als Bukowski! Dan is On the Road toch vooral voor mensen die zin hebben in een avondje ‘I Love de Fifties’ en denken dat ‘The Beats’ een popbandje is.

De sterkste scènes zijn die met de gastrolspelers. Een opvallend ongewassen Amy Adams die plastisch illustreert hoe je als vrouw een man naar je pijpen kunt laten dansen. Een onherkenbare Viggo Mortensen die in hilarische tongval Cassady ontmaskert als de psychopaat die deze levensgenieter in wezen was. En een hete Kristen Stewart die de vampierkitsch van Twilight achter zich laat om als lustige bijrijdster filmgeschiedenis te schrijven. Op die momenten ben je even zelf on the road, hunkerend naar kicks die nooit kapotgeretroot kunnen worden.

On the Road
Hop in!