Shame

Smachten in het TL-vacuüm van de subway

Filmliefhebbers zijn sletten. De ene week zijn we idolaat van filmster Jantje omdat ie z’n charisma zo subtiel weet te relativeren met charme, de andere maand dwepen we met method actrice Truus omdat zij zo totaal weet te transformeren. Helaas zien ze met al dat geflirt de minder opvallende sterren over het hoofd. Zo wordt het echt tijd voor slettebakken met Michael Fassbender.

Met wie? Precies, met die Iers-Duitse acteur die je nooit herkent. Niet omdat ie zo’n saaie kop heeft, maar omdat ie zijn werk gewoon goed doet. Fassbender hoeft geen scènes te stelen van collega’s of sier te maken met master class acting. Hij is geruisloos aanwezig. Terwijl hij toch schittert in zulke diverse producties als Jane Eyre, Centurion, Prometheus, Fish Tank en Inglorious Basterds. Nu heeft hij gekozen voor Shame, een filmhuisfilm met erg veel ruimte. Zodat hij kan laten zien wat ie kan.

Brandon (Fassbender) is een slet. Hij doet het met iedereen die zijn pad kruist. Collega’s, hoeren, kroegtijgerinnen. Daarbij is hij verslaafd aan porno. Surft en rukt zich suf, zelfs op zijn werk. Maar geilheid en onrust liggen dicht bij elkaar. En Brandons drive lijkt vooral geworteld in dat laatste. Hij worstelt met een eenzaam leven in de anonieme hectiek van de grootstad. Of is er meer aan de hand? Als ie al met iemand contact maakt is het met zijn zus (Carey Mulligan). Een begenadigd zangeres, maar maatschappelijke misfit. Daarom woont ze weer even bij hem in. Tot zijn ergernis. Zeker als ze in zijn huis met zijn baas in zijn bed duikt. Brandon is zo van slag dat ie maar weer de hort op gaat. Om te seksen uiteraard.

Er zijn legio trucs om een film een filosofische lading te geven. Bijvoorbeeld door een - liefst melancholieke - song te laten doorlopen onder opeenvolgende scènes, zodat een droomachtige sfeer ontstaat. Ook diep is het om een dialoog met één camera te draaien, vanuit één standpunt, met één brandpuntsafstand (niet inzoomen dus) en zonder montage. Dan weegt ieder woord al snel een ton. Ander vervreemdend effect verkrijg je door uitgebreid de tijd te nemen voor een irrelevante scène waarvan het onderwerp erg fotogeniek is. Als schoonheid plot overtroeft, dan maak je indruk.

Britse regisseur Steve McQueen (geen familie) gebruikt de trucs allemaal. Hij laat een nep-Satie zóveel scènes aan elkaar tingelen dat je speekselklieren naar een dubbele-zonder-ijs verlangen. Hij filmt een date met een collega in een restaurant zo statisch en dus hypnotiserend dat je niet in de gaten hebt hoezeer hun gezwam in de papiervernietiger thuishoort. En hij neemt niet minder dan vijf minuten de tijd om een zangpartij van het zusje - een heel erg langzame versie van New York, New York - integraal vast te leggen. McQueen filmt als ware hij een filmauteur.

Misschien wel omdat hij zo weinig te vertellen heeft. Leeg gevoel in disco, leeg gevoel tijdens seks, leeg gevoel in de taxi, leeg gevoel tijdens rukken. Een seksverslaving als uiting van upper class Weltschmertz-met-jeugdtrauma, lijden in The Big Apple met een vet inkomen en een RSI-pols, het komt allemaal erg leeg over. De stilistische trukendoos is een verleidelijk lapmiddel om zo’n plotje filmhuisfähig te maken.

Daarbij acteert Michael Fassbender erop los. Naakt, zowel emotioneel als fysiek. Hij is daardoor wel heel erg aanwezig. En dat verpest zijn magie. Slechts in één scène zien we zijn sierlijke onderkoeling. Dat is dan gelijk de meest opwindende subwayflirt uit de filmgeschiedenis. Stel je een wagon voor met TL-licht dat pendelaars tot zombies maakt. Op twee na. Hij met zakenkoffertje, zij met trouwring. Hij kijkt. Zij kijkt terug. Nog een keer. Hij smacht. Zij smacht terug. Dan twijfelt ze. Stapt ze uit. Hij er achteraan. Mensenmassa.

De non speaking part van deze anonieme vrouw wordt vertolkt door ene Lucy Walters, een relatieve nieuwkomer. Met een minimum aan mimiek weet ze ons binnen luttele seconden in te pakken. Geen woord gesproken, alles gezegd. Een filmster in notendop, die we eens uitgebreid gaan stalken op internet. Want we blijven wel filmsletten natuurlijk.

Niet vergeten uit te checken