Shanghai Triad

Waar blijft de storm?

Nu regisseurs als Tarantino en Rodriguez de 'nouvelle violence' tot in het absurde geperfectioneerd hebben, zijn de anti-geweld lobby's feller dan ooit. Filmgeweld zou kinderen op het slechte pad brengen, psychopaten het zetje over de schreef geven. Goed mogelijk, maar veel gemener is het effect van scènes waarin geweld niet getoond, maar gesuggereerd wordt.

Denk aan 'Scarface' waarin de camera op Al Pacino gericht blijft terwijl de schedel van zijn compagnon met een kettingzaag gespleten wordt; denk aan 'Reservoir Dogs' waarin de camera wegdraait als Michael Madsen het oor van de agent afsnijdt. Suggestie heeft een traumatiserender effect dan confrontatie, fantasie kan heviger ontsporen dan special effects.

De Chinese regisseur Zhang Yimou koestert een weerzin tegen de verheerlijking van geweld, maar in zijn 'Het rode Korenveld' laat hij een man levend villen terwijl de camera op vredige gewassen gericht blijft. In 'Shaghai Triad' laat hij gangsters buiten kader levend begraven. Een sadistische tendens met een politiek correct masker?

Shanghai, 1930. Een boerenjongetje wordt opgenomen in de bende van godfather Tang (Li Baotian). Niet omdat hij dat wil, maar omdat hij toevallig verre familie van de oude gangster is - Tang vertrouwt nog slechts bloedverwanten. Die paranoia is begrijpelijk, want rivaliserende bendes proberen zijn gok- en prostitutie-imperium over te nemen. Het knulletje wordt de huisslaaf van Jewel (gespeeld door superster Gong Li, inmiddels ex-vriendin van de regisseur), nachtclubzangeres en maitresse van de baas.

De verwende, maar doodongelukkige Jewel reageert zich voortdurend af op het knulletje, maar er ontstaat niettemin een band. Hij symboliseert voor haar het laatste brokje onverdorvenheid in haar gouden kooi. Als er een aanslag op de baas gepleegd wordt moeten ze beiden mee naar een eiland waar Tang onderduikt. Hier wordt duidelijk dat er afrekeningen plaats gaan vinden: Jewel en de rechterhand van Tang hebben zich schuldig gemaakt aan verraad. Het knulletje probeert haar leven te redden.

Het oorspronkelijke scenario van Shanghai Triad was een conventionele gangsterfilm met veel geweld. Yimou wilde zich echter meer concentreren op de ontwikkeling van de personages, en schreef een script dat voornamelijk draait om een vrouw die zich staande tracht te houden in een patriarchale microkosmos. Resultaat is een fraai vormgegeven, maatschappelijke aanklacht met enkele indringende dialogen, die echter aanvoelt als een gangsterfilm waaruit alle geweldscènes zijn weggesneden.

De film is leeg en hol en soms zelfs saai. Jewel is té onsympatiek, het jongetje té oppervlakkig en de baas tè monsterlijk om werkelijk te boeien, en bijna alle scènes voelen aan als een stilte voor de storm die uitblijft. Als er in de climax dan ook nog eens - buiten kader - mensen levend begraven worden vraag je je af of banale gewelds verheerlijking niet een stuk humaner is dan deze verstikkende psychologisering van een sadistisch universum.