Gulden schuldgevoel

"Say hello to my little friend!" is een smeuïg citaat uit Scarface waarmee Al Pacino nogal eens begroet wordt als hij een fan tegen het lijf loopt. En nee, die little friend is geen eufemisme voor familiejuweel, maar voor de volautomatische gun die Pacino als megalomane drugsbaron Tony Montana in de film leegreutelt. Het is ook een van de vele guilty pleasures die Scarface haar cultstatus heeft bezorgd. Pleziertjes die niet gedeeld werden door de critici in '83. Zij vonden de saga te fout om lekker te mogen zijn.

En toegegeven: als een protagonist spannend maar moreel discutabel is, moet de filmmaker ons schuldgevoel dempen. Daar zijn de nodige trucs voor. Je kunt de held omringen met schurken die nóg fouter zijn (een flair voor sadistische pedoseksualiteit doet het altijd goed). Hem uitrusten met een sardonisch gevoel voor humor (waar hij uiteraard zelf het hardst om lacht). Een empathische achilleshiel meegeven (houdt zielsveel van zijn invalide dochter). En hem van ontzettend grote kloten voorzien (in overdrachtelijke zin dan).

Maar de mooiste truc is te onwaarschijnlijk voor fictie: een dubbelganger geven die niet fout is. Wijlen Uday Hoessein, jongste zoon van wijlen Saddam en full time sadistische gek, had er een. Die heel integer was. Een werkelijkheid die echter ook een nadeel heeft: het schuldgevoel wordt extra sterk, blijkens The Devil's Double.

Saddam Hoessein regeert met ijzeren vuist. Het is echter zoon Uday waar de bevolking het meest voor vreest. Een gefrustreerde, narcistische psychopaat die naar believen verkracht en martelt en moord. Aan de lopende band. Niet zo vreemd dat de meest gehate man van Irak met paranoïde klachten kampt en - net als papa - een dubbelganger wil. Dat wordt voormalig klasgenoot Latif. Deze wordt ontvoerd, onder druk gezet (de anders-vermoorden-we-je-familie clausule) en chirurgisch aangepast. Het moeilijkst heeft Latif het echter met Uday's life style. Machteloos toekijken terwijl zijn evenknie huishoudt met machete in de disco of schoolmeisjes van de straat plukt om te misbruiken. Uiteindelijk kan hij zijn rol niet volhouden. Met alle consequenties vandien.

The Devil's Double is geregisseerd door Nieuw-Zeelander Lee Tamahori, geen onbekende op het gebied van dubieuze adrenaline. Hij brak door met Once Were Warriors over een alcoholistische huisvader annex straatvechter met kekke Maori tattoos. Had dit drama nog een sociaal realistisch vernislaagje, met The Devil's Double wil hij een B-film van Scarfaceïaanse allure neerzetten. Dat blijkt alleen al uit de filmposter, een van de fraaiste ooit: een gezonnebrilde Uday op de troon van een leeg paleis, kruis provocerend naar voren, in iedere hand een machinegeweer dat hij leegschiet in de lucht. Het tafereel is verguld om de zieke pracht te benadrukken. Elvis on a psychotic speed binge.

Maar omdat Uday niet een bad filmmotherfucker is zoals Pacino's gangster maar een sick motherfucker zoals zichzelf, die echt bestaan heeft en verkracht en gemarteld en gemoord, voelt de tornado van weelde en geweld en waanzin te guilty om ruimte te bieden voor pleasure, hoezeer we ons tijdens het voyeurisme ook vastklampen aan Latifs goede intenties. Dat de dubbelrol zo overtuigend gespeeld wordt door Dominic Cooper dat je bij de credits toch even checkt of hij een tweelingbroer heeft, mag niet baten. Latif is machteloos. Dus wij ook.

Critici zullen The Devil's Double afdoen als exploitatie. Is het ook, zeker als de rockgitaren inzetten tijdens docubeelden van Amerikaanse bombardementen. Maar fout wil niet zeggen slecht. De film kent een paar ongekend krachtige scènes. Zoals het moment dat Uday als een haai een nachtclub binnenstormt, uitgerust met Ray-Ban, gouden pistool, een handjevol lijfwachten en een wanhopige Latif in zijn kielzog. Toch is de kans klein dat The Devil's Double als de nieuwe Scarface de annalen zal ingaan. Want hij mist one liners. Saddams zoon was niet zo eloquent als Pacino's drug lord, en om nou Latifs "You ask me to extinguish myself!" te citeren als je Dominic Cooper over dertig jaar tegen het lijf loopt...

The Devil's Double
FF chillen