De knagende rouw van een ranchhond

Er is een theorie die stelt dat er in ieder goed verhaal minder geslaagde – of zelfs saaie –passages moeten voorkomen om de sterke passages beter tot uiting en de lezer/kijker/luisteraar op adem te laten komen. Lijkt een wat onzinnige theorie. Immers, de meeste vertellers zijn helemaal niet in staat onze aandacht voortdurend vast te houden. Toch komt het voor dat een short copywriter, gespecialiseerd in tekst op de vierkante millimeter, een roman schrijft die de lezer uitput doordat de reclamejongen in hem op iedere regel probeert te scoren. Ook zijn er clipmakers die ieder moment van hun speelfilmdebuut indruk trachten te maken met duizelingwekkende actie. Verslaafd aan impact zou je het kunnen noemen.

Regisseur Jean-Pierre Jeunet is zo’n junkie bij uitstek. Dit visuele short copykanon kan werkelijk geen saai shot draaien. Micmacs à tire-larigot, Le fabuleux destin d'Amélie Poulain, La cité des enfants perdus, Delicatessen - bij zijn oeuvre heb je de neiging om voortdurend op de pauzeknop te drukken en je misselijk te eten aan zijn eye candy. Er is nog een reden waarom je zijn films wilt bevriezen. Ergernis. Jeunet is niet in staat te ontroeren. Zijn personages zijn gekkebekkentrekkers, karikaturen met uitvergrote emoties die je bij de eindcredits de neus uitkomen. Jeunet kortom misbruikt zijn visuele meesterschap om een autistische handicap te verdoezelen. Wat hij nodig heeft is een dosis Disney-sentiment.

De 12-jarige T.S. is hoogbegaafd. Daar heb je niet zo bar veel aan als je op een ranch in de middle of nowhere woont. Het weerhoudt hem er niet van een perpetuum mobilee te ontwikkelen. Sort of dan, want het apparaat werkt op magneten die na 400 jaar de geest geven. Het Smithsonian Museum of Natural History is zo onder de indruk van zijn ontwerp, dat ze hem een prijs toekennen – in de veronderstelling met een volwassene van doen te hebben. T.S. stapt op de trein richting Washington. In z’n uppie. Of reist er een geest met hem mee?

In deze tijden van eenlettergrepige titels is het aardig er een te treffen waar je halverwege over struikelt (een nachtmerrie voor appende marketeers!). Ook opmerkelijk is dat deze Frans-Canadese maar toch integraal Engels gesproken coproductie op filmdatabase IMDb te boek staat als L'extravagant Voyage du Jeune et Prodigieux T.S. Spivet in plaats van als The Young and Prodigious T.S. Spivet, of gewoon als The Selected Works of T.S. Spivet, zoals de roman heet. Een manuscript dat overigens zo ‘hot’ was dat auteur Reif Larsen een voorschot van een miljoen dollar opstreek als uitkomst van een veilingoorlog. Jeunet moet zich rijk gerekend hebben toen hij de rechten verwierf.

Dat hij als scenarist gekozen heeft voor een (onfilmische) voice-over is hem vergeven, omdat het boek haar charme vooral ontleent aan het meedenken met Spivets nerdy brein. Diens gedachtenstroom is logisch op het absurde af, waardoor juist de hem omringende wereld onwerkelijk lijkt. Jeunet schildert de microkosmos van de ranch als even benauwend als onmetelijk. Mythisch is de vader, een oercowboy zoals iedere zoon zich er een wenst; sprookjesachtig is de moeder, lekker gek maar met gebroken hartje van goud. T.S. zelf is zo cute dat ie uit een literair Disney-experiment ontsnapt lijkt.

Beetje té, fluistert ons onderbewustzijn ons in, als de geniale maar toch vooral snotneuzige T.S. zijn reistas vol onzinspulletjes propt. T.S.’ uebercuteness ervaar je gaandeweg als een overdosis sentiment dat ons moet afleiden van een gemankeerd verteltrime. Want het verhaal hobbelt, samen met TS, te lang richtingloos door. Dat komt niet door een overmaat aan loze passages (daar is Jeunet niet eens toe in staat). Manco is dat we wéten dat er Iets Ergs gebeurd is op de ranch en ons realiseren dat T.S. daarmee in de climax geconfronteerd gaat worden, maar dat niet vóelen, niet in de laatste plaats omdat T.S. omringd wordt door kolderieke figuren die iedere poging tot medeleven ondermijnen.

Dat L'extravagant Voyage du Jeune et Prodigieux T.S. Spivet toch op punten wint is te danken aan Jeunets kinderblik. Werkelijk iedere flard van T.S.’ universum oogt betoverend, tot en met de hond die zijn rouw uit door op emmers te knagen – een beeld dat door alle uebercuteness heen bijt.

The Young and Prodigious Spivet
Perpetuum mobilee op de ranch