Kies voor het leven, kies voor heroïne

Een irritant kenmerk van anti-drugs spotjes is hun belerende, humorloze toon. Hierdoor krijgen de boodschappen vaak een schijnheilige of zelfs onwaarachtige strekking. Nooit geven de voorlichters eens toe dat drugs behalve ellende ook nog eens kicks, euforie en inzicht kunnen opleveren. Ook in bioscoopfilms wordt de roes van drugs zelden gerespecteerd. Recente uitzondering is misschien 'Drugstore cowboy' van Gus van Sant, waarin een junkie-paartje apotheken leegrooft. Van Sant velde geen oordeel; hij schetste de subcultuur zo objectief mogelijk.

Nu Tarantino ironie tot trend heeft verheven lijkt het tijd voor een drugs-film waarin alleen maar de kickzijde van drugsgebruik belicht wordt. De trailer van het Engelse 'Trainspotting' bevestigt deze prognose: we zien rennende junkies die achtervolgd worden door de politie terwijl een voice-over gekscherend opmerkt: "Choose life. Choose a job. Choose a family. But why would I want to do a thing like that?" Toch is 'Trainspotting' allerminst een trendy ode aan dope. Daar is de film veel te goed voor.

Renton (Ewan McGregor) vindt het tijd om weer eens af te kicken. Samen met Sick Boy (Jonny Lee Miller), een charmeur met encyclopedische kennis van Sean Connery, en Spud (Ewen Bremner), een aandoenlijke junk, besluit hij een rechtgeaard leven te leiden. Dat bestaat natuurlijk niet uit een 9 tot 5-baantje, maar uit het beschieten van pitbulls in het park. Of een bezoek aan de pub waar hun psychopathische vriend Begbie altijd wel iemand een glas op z'n kop kapot slaat.

Een gezond leven heeft ook lastige voordelen: Rentons libido leeft op en hij duikt in bed met een minderjarige femme fatale (Kelly Macdonald). Maar alle plezier ten spijt blijft de heroïne trekken en uiteindelijk zitten ze weer vol overgave te spuiten. De roes wordt wreed verstoord als ze Sick Boy's baby dood in zijn wieg aantreffen en Spud in de bak belandt. Tijd om echt te kiezen voor Het Leven. Voor een drugsdeal bijvoorbeeld.

Regisseur Danny Boyle heeft net als bij zijn debuut 'Shallow Grave' opnieuw hecht met zijn producent en scenarioschrijver samengewerkt. Resultaat is een uiterst professionele en originele film. 'Trainspotting' begint als een zwart-komische ode aan de euforie van heroïne, wordt wrang-surrealistisch als Renton probeert af te kicken en heeft een angstaanjagend realistische climax als de losers hun drugsdeal sluiten. Briljante balans.

Het enige wat 'Trainspotting' mist is compassie. Net als in 'Shallow Grave' zijn de nihilistische personages te cartoonesk om je er werkelijk in te verliezen. En dat is maar goed ook, want de junkies zijn allemaal notoire egoïsten, losers, leugenaars en verraders. Boyle's portret zou perfect zijn als voorlichtingsfilm: het toont hoe rampzalig heroïne is voor jezelf en je omgeving, maar geeft volmondig toe dat het 'duizend maal zo goed als je beste orgasme' - en dan nog een stuk beter.